Αρκετοί την παρομοιάζουν με την… Ελβετία και δεν έχουν και άδικο. Η Ορεινή Φωκίδα, “πνιγμένη” στο πράσινο, στην σκιά της γλυκιάς Οίτης, της περήφανης Γκιώνας και του “Μεγίστου Όρους” Βαρδούσια, δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει την πολυδιαφημισμένη χώρα. Γραφικά χωριουδάκια, καταπράσινες – θαρρείς ψεύτικες- πλαγιές, ρεματιές με γάργαρα νερά, ελατοδάση μέχρι εκεί που βλέπει το μάτι και διαρκώς αναπτυσσόμενες παροχές υπηρεσιών, κατατάσσουν την Ορεινή Φωκίδα σε μία από τις ταχύτερα ανεπτυγμένες “τουριστικές” περιοχές, μόλις λίγες ώρες μακριά από την Αθήνα. Η περιοχή της Οίτης είναι ανακυρηγμένος Εθνικός δρυμός και είναι ένας από τους ομορφότερους της Ελλάδας μαζί με αυτόν του Βίκου- Αωού. Συνδέεται στα νότια με την Γκιώνα, δυτικά με τα Βαρδούσια και ανατολικά με το Καλλίδρομο ενώ το όριο της στα βόρεια είναι η κοιλάδα του Σπερχειού. Ανάμεσα στα τρία αυτά θρυλικά βουνά, που η ιστορία τους χάνεται στην Ελληνική Μυθολογία, βρίσκονται πέντε γραφικά χωριουδάκια της Ορεινής Φωκίδας και ένα “bonus” στην… γειτόνισσα Φθιώτιδα, χωρίς περιττές ανέσεις, τα οποία σας προτείνουμε να επισκεφτείτε ανεπιφύλακτα.
Παύλιανη
Η Παύλιανη Φθιώτιδας, χτισμένη στα 1050 μ. στην είσοδο του Εθνικού Δρυμού της Oίτης, είναι κατάφυτη, γεμάτη έλατα, με σπάνια χλωρίδα και πανίδα. Διαθέτει ένα μοναδικό φυσικό Πάρκο στις πηγές του Ασωπού και είναι ιδανική για άθληση, αναψυχή και φυσικά ξεκούραση. Χτισμένη παραδοσιακά με αρχιτεκτονική που βασίζεται στην πέτρα και το ξύλο, θα αποτελέσει αφετηρία για τις εξορμήσεις σας στον Εθνικό Δρυμό της Oίτης. Αξίζει να δείτε το αυτοσχέδιο παρκάκι που έχει στηθεί στις πηγές του Ασωπού από τους νέους του χωριού, 10 λεπτά με τα πόδια μέσα στο καταπράσινο δάσος με τα αιωνόβια δέντρα. Τα παιχνίδια εκεί είναι φτιαγμένα από κορμούς δέντρων με πολλή φαντασία και μεράκι. Στον χώρο υπάρχει επίσης… River- Volley, ξύλινο μπαρ (χωρίς μπάρμαν και ποτά) και ένα ξύλινο σπιτάκι με αιώρες πάνω σε δέντρο. Από το παρκάκι ξεκινάει περιπατητικό μονοπάτι προς τα πάνω που είναι παράλληλο με το ποτάμι και ενδείκνυται για βόλτα. Η Παύλιανη, που χωρίζεται σε Άνω και Κάτω, θα αποτελέσει αφετηρία για μικρές ή μεγάλες εξορμήσεις στις περίφημες Καταβόθρες, στην κορυφή Γρεβενό, στην Πυρά του Ηρακλέους και στον Κούβελλο.
Πώς θα πάτε: Πριν φτάσετε στη Λαμία, στον κόμβο των Θερμοπυλών, θα στρίψετε αριστερά προς Πάτρα, Αμφισσα. Ύστερα ξαναστρίβετε δεξιά μετά τις αρκετές ανηφορικές στροφές στην ταμπέλα που λέει Παύλιανη, Σκαμνός. Όλο ευθεία, στο χωριό Οίτη ο δρόμος χωρίζεται και έχει μια μικρή πινακίδα για Παύλιανη. Στρίβετε αριστερά και συνεχίζετε στον δρόμο που περνάει μέσα από το δάσος με συνεχείς στροφές. Μετά από 20′ λεπτά περίπου (δεν χρειάζεται να κάνετε τον Colin McRae στις στροφές) θα φτάσετε στο χωριό.
Γνωστή και ως Κουκουβίτσα βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του όρους Γκιώνα. Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά, σε υψόμετρο 1100 μ. Ξεχωρίζει για το καταπράσινο περιβάλλον και τα πηγαία νερά του, ενώ μπροστά του απλώνεται το λεκανοπέδιο του Βοιωτικού Κηφισού ή Δωρική κοιλάδα όπως λεγόταν παλιά, προσφέροντας μια εξαιρετική θέα στον επισκέπτη, γι αυτό χαρακτηρίστηκε ως «Μπαλκόνι της Γκιώνας». Η Καλοσκοπή ενδείκνυται για πεζοπορία, έχοντας μέχρι σήμερα τρία διαμορφωμένα μονοπάτια. Το ένα ξεκινάει από την θέση Κακότραχη μέχρι το Κεφαλόβρυσο (2 χιλιόμετρα σε πυκνή βλάστηση), το δεύτερο ξεκινάει από την θέση Κρύα Βρύση και ενώνει της βρύσες μέσα στο χωριό (15 λεπτά περίπου) και το τρίτο ξεκινάει από την γειτονιά Τσιρωνέϊκα προς τον Άη Νικόλα (40 λεπτά). Επίσης, το χωριό βρίσκεται πάνω στο ορειβατικό μονοπάτι Ε4 το οποίο ξεκινώντας από τα Πηρηναία , διασχίζει τις Άλπεις και φθάνει στην Ελλάδα μέσω της πρώην Γιουγκουσλαβίας και έχει εύκολη πρόσβαση προς την κορυφή της Γκιώνας. Αξίζει επίσης να επισκεφτείτε, την τοποθεσία της Αγίας Τριάδας έξι χιλιόμετρα από το χωριό στην διαδρομή προς Παύλιανη και το Μέγα Ρέμα, νότια της Καλοσκοπής στην θέση Στρογγυλό.
Πώς θα πάτε: Στο 200ο χιλιόμετρο της Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών Λαμίας στην διασταύρωση πού υπάρχει, μετά τις Θερμοπύλες, ακολουθείτε τον οδικό άξονα προς Άμφισσα – Ναύπακτο – Αντίρριο και αφού περάσετε την Γραβιά στη θέση 51°χιλιόμετρο ακολουθείτε τον δρόμο πού υπάρχει δεξιά (υπάρχει κατατοπιστική οδική σήμανση) και μετά από 15 χιλιόμετρα φθάνετε στην Καλοσκοπή. Υπάχουν επίσης συγκοινωνίες με λεωφορεία ΚΤΕΛ από Άμφισσα και Λαμία (ΚΤΕΛ Αμφίσσης τηλ: 22650 28226 και ΚΤΕΛ Λαμίας τηλ: 22650 63276)
Μαυρολιθάρι
Χτισμένο στα 1.140 μέτρα στις πλαγιές της Οίτης αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδας. Στην Τουρκοκρατία το χωριό ήταν έδρα των αρματολών και τον κλεφτών, ενώ αποτέλεσε πατρίδα του γνωστού αμαρτολού Βλαχαρμάτα. Κατά την διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς το Μαυρολιθάρι κάηκε ολοσχερώς. Οι περισσότεροι ταξιδιώτες το χρησιμοποιούν σαν σταθμο για να συνεχίσουν την περιήγησή τους στην περιοχή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αποτελεί και μια εξαιρετική επιλογή για να μείνετε. Η μεγάλη πλατανοσκέπαστη πλατεία του με την εκκλησία (ο πλάτανος βρίσκεται εκεί για παραπάνω από 300 χρόνια), τα όμορφα παραδοσιακά σπιτάκια, τα πέτρινα σοκάκια, η μυρωδιά από τα καμμένα κούτσουρα στα τζάκια, οι μόλις 570 κάτοικοι, όλα συντελούν στην γοητεία του κουκλίστικου αυτού χωριού. Δοκιμάστε τα γλυκά και τους αρωματικούς καφέδες στον Ξενώνα Μαυρολιθάρι στην πλατεία και γευματίστε στην Φωλιά του Κούκου ή στο Στέκι του Καραπλή.
Πώς θα πάτε: Ερχόμενοι απο την Εθνική οδό Λαμίας Αθηνών, στο ύψος των θερμοπυλών πέρνουμε κατέυθυνση προς Άμφισσα. Πρίν το Μπράλο πέρνουμε κατέυθυνση προς Οίτη – Πάυλιανη – Μαυρολιθάρι.
Αθανάσιος Διάκος
Στους πρόποδες του όρους Βαρδούσια και σε υψόμετρο 1100 μέτρων απλώνεται μέσα στο απέραντο πράσινο το χωριό Άνω Μουσουνίτσα, γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου. Το 1959 μάλιστα, το χωριό μετονομάστηκε σε κοινότητα Αθανασίου Διάκου προς τιμήν της μνήμης του ήρωα της ελληνικής Επανάστασης. Ο επισκέπτης και εδώ θα έρθει σε άμεση επαφή με την μυστηριώδη και ιδιαίτερη γοητεία της βουνίσιας φύσης. Άφθονα τρεχούμενα νερά, βρύσες με πηγαίο και κρύο νερό, αυλάκια, ένα μεγάλο ποτάμι που διασχίζει το χωριό και πηγάζει από τα Βαρδούσια, πανύψηλα έλατα, πλατάνια, βελανιδιές, καστανιές και θάμνοι συνθέτουν το εντυπωσιακό φυσικό τοπίο στον Αθανάσιο Διάκο. Αν έχετε 4 x 4 πραγματικά αξίζει να ανεβείτε μέχρι την κορυφή των Βαρδουσίων, ακολουθώντας τη διαδρομή από το χωριό προς τα δύο καταφύγια που βρίσκονται στα 2.000 μέτρα. Το ένα είναι το καταφύγιο Βαρδουσίων και απέχει 11 χιλιόμετρα από το χωριό (τηλ. 22650-62195 και 22650-62484) και το άλλο είναι το Καταφύγιο Οίτη και βρίσκεται μετά την Παύλιανη (τηλ. 694 453 5718 – 226 506 2496). Στην Κάτω Μουσουνίτσα, αξίζει να δείτε την θέα προς την Γκιώνα και τον πανέμορφο ποταμό Μόρνο. Στις βόλτες σας στο γραφικό χωριουδάκι μην αμελήσετε να επισκεφτείτε την ταβέρνα του Ιωάννη Ραβάνη στην πλατεία του χωριού για ντόπια ψητά της ώρας, Το κελάρι του Μπαρμπα Γιάννη για παραδοσιακές γεύσεις και άψογη εξυπηρέτησηκαι φυσικά να γευτείτε το παραδοσιακό παγωτό καϊμάκι και το γιαούρτι από το εργαστηρίο Ραβάνη. Επίσης, στον “Σωτήρη” θα φάτε νόστιμα παϊδάκια και θα απολαύσετε τον καφέ σας.
Πώς θα πάτε: Μέσω της Εθνικής οδού Αθηνών – Λαμίας. Στο ύψος των Θερμοπυλών θα αφήσετε την Εθνική με κατεύθυνση προς Άμφισσα και αφού περάσετε την Παύλιανη, θα συνεχίσετε ψηλότερα, προς Μουσουνίτσα και μετά θα στρίψετε αριστερά στην ταμπέλα για τον Αθανάσιο Διάκο.
Πανουργιάς
Στο ίδιο κλίμα και με τα υπόλοιπα χωριά, ο Πανουργιάς ή αλλιώς Δρέμισσα, έχει την δική του γοητεία που πηγάζει από την προνομιακή του θέση στην ελατόφυτη πλευρά της Γκιώνας. Αποτέλεσε τόπο καταγωγής των ηρώων του 1821, Πανουργιά Πανουργιά και Νάκου Πανουργιά. Φιλόξενοι άνθρωποι, μυρωδιά από νωπό χώμα, καπνοί από τζάκια και θέα που κόβει την ανάσα στην “θηλυκή” Γκιώνα, χαρακτηρίζουν το καρτποσταλικό αυτό χωριό. Εκατό μέτρα από τον Δημοτικό Ξενώνα υπάρχει ενα ποταμάκι στο ξεκίνημά του, ο φημισμένος Μόρνος, που συνεχίζει προς την Στρώμη σχηματίζοντας καταρράχτη. Αν θέλετε να βγάλετε τις καλύτερες πανοραμικές φωτογραφίες της Γκιώνας, δεν έχετε παρά να ανηφορίσετε προς την κορυφή του χωριού και τον λόφο του Σταυρού για να αποθανατίσετε την επιβλητική της παρουσία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μουσείο Υδροκίνησης που δημιουργήθηκε από τον εκπολιτιστικό σύλλογο του χωριού στην θέση Γιούρτια. Θα σας παρέχει πολλές πληροφορίες για την σημασία του νερόμυλου καθώς και για την προβιομηχανική κοινωνία και την τεχνολογία της παραδοσιακής παραγωγής. Στο χωριό υπάρχουν διάσπαρτες πηγές με δροσερό (ή και παγωμένο) νερό, οπότε αν αποφασίσετε να το γυρίσετε με τα πόδια πάρτε μαζί σας οπωσδήποτε… παγούρια! Επίσης, να επισκεφτείτε το γραφικό καφενεδάκι του Σπύρου Γούβαλη, όπου κάτω από τις κληματαριές θα απολαύσετε τον καφέ σας και τα σπιτικά γλυκά της κυρά – Δέσποινας.
Πώς θα πάτε: Σε δυόμισι ώρες, μέσω της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας. Μετά τις Θερμοπύλες στρίβετε αριστερά και ακολουθείτε τις πινακίδες για την Παύλιανη και τα χωριά του Δήμου Καλλιέων. πηγή in2life.gr
Το χωριό Άνω Μουσουνίτσα (‘Αθανάσιος Διάκος’) εσφαλμένως αναφέρεται ως γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου. Βάσει επίσημων, αυθεντικών και αδιάψευστων ιστορικών πηγών, γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου είναι η Αρτοτίνα Δωρίδος.
Προς πληροφόρησή σας, σας παραπέμπουμε ενδεικτικά:
– στην από έτους 1835 πρώτη βιογραφία του Αθανασίου Διάκου που έγραψε ο Παν. Ρόδιος,
– στο από έτους 1853 τρίτομο βιβλίο του Ραγκαβή “Τα Ελληνικά”,
– στο από έτους 1865 Πιστοποιητικό Οικογενειακής καταστάσεως του Ήρωα Αθανασίου Διάκου, — στην καταγραφή του γενεαλογικού δένδρου του Ήρωα που κατέγραψε ο ιστορικός- Υφηγητής της Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ.Γεώργιος Κρέμος και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Απόλλων” το έτος 1883 και
– στην από έτους 1949 βιογραφία με τίτλο “Θανάσης Διάκος” του Βοιωτού Ιστορικού-Ερευνητή κ. Τάκη Λάππα η οποία και βραβεύτηκε από την Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών.
Επισημαίνεται δε οτι η αναγνώριση της Αρτοτίνας ως γενέτειρας του Αθανασίου Διάκου τεκμαίρεται και από το γεγονός οτι κατά τους εορτασμούς της Εκατονταετηρίδος της Εθνικής Παλιγγενεσίας, η Ελληνική Πολιτεία οργάνωσε το 1930 στην Αρτοτίνα εορτές προς τιμήν του Ήρωα. Στα πλαίσια αυτά η Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδος εντοίχισε στο Μοναστήρι του Αθανασίου Διάκου την ακόλουθη επιγραφή:
«ΕΝΤΑΥΘΑ ΕΜΟΝΑΣΕ ΤΟ ΤΕΚΝΟ ΤΗΣ ΑΡΤΟΤΙΝΗΣ Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ – ΕΓΕΝΕΤΟ 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1930 – Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ 1830 – 1930»
Να σημειωθεί τέλος οτι η Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδος είχε συσταθεί με Πρόεδρο τον πρώην Πρωθυπουργό Αλεξ. Ζαϊμη, Αντιπροέδρους τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο και τον Πρόεδρο της Βουλής Ιωάννη Τσιριμώκο, τιμητική επιτροπή από πρώην Προέδρους Δημοκρατίας, πρωθυπουργούς και υπουργούς, και τακτικά μέλη επιφανείς προσωπικότητες της χώρας (Πρόεδρο Ακαδημίας Αθηνών, Πρυτάνεις Πανεπιστημίου Αθηνών και Ε.Μ. Πολυτεχνείου, Ακαδημαϊκούς, Πανεπιστημιακούς καθηγητές κ.λπ.)