Δεν θα αναπτύξουν όλα τα παιδιά που βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία, παθήσεις ψυχικής υγείας που μπορούν να διαγνωστούν.
Ωστόσο, τα παιδιά που είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης διατρέχουν κίνδυνο για διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) καθώς και για άλλες παθήσεις ψυχικής υγείας.
Η επίγνωση των ειδικών συμπτωμάτων του PTSD και άλλων προβλημάτων που σχετίζονται με την παιδική σεξουαλική κακοποίηση (π.χ. κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα συμπεριφοράς) είναι σημαντική για να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά αξιολογούνται με ακρίβεια και λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία.
Για παράδειγμα, τα συμπτώματα υπερδιέγερσης του PTSD μπορεί λανθασμένα να αποδοθούν στην υπερκινητικότητα που προέρχεται από διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), η επανεμφάνιση συμπτωμάτων (εφιάλτες και αναδρομές) μπορεί να διαγνωστεί λανθασμένα ως πρώιμη ψύχωση και αρνητικές γνώσεις και πεποιθήσεις για τον κόσμο μπορεί να αποδοθούν λανθασμένα αποκλειστικά στην κατάθλιψη.
Τα συμπτώματα «καμπανάκι»
Η παιδική σεξουαλική κακοποίηση έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για πληθώρα οξέων και μακροχρόνιων προβλημάτων ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες και προβλήματα κατάχρησης ουσιών, καθώς και σεξουαλική εκ νέου θυματοποίηση στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή.
Η έρευνα δείχνει σταθερά ότι ορισμένοι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν τη σοβαρότητα των συνεπειών που σχετίζονται με την παιδική σεξουαλική κακοποίηση, όπως η κακοποίηση που περιλαμβάνει διείσδυση, μεγαλύτερη συχνότητα, μεγαλύτερη διάρκεια, χρήση βίας, στενότερη σχέση μεταξύ του παιδιού και του δράστη, σωματικός τραυματισμός κατά τη διάρκεια της κακοποίησης και έλλειψη υποστήριξης από το οικογενειακό περιβάλλον.
Υπάρχει τρόπος να βοηθήσω το παιδί μου;
Οι παρεμβάσεις ψυχικής υγείας με επίκεντρο το τραύμα είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για συμπτώματα που σχετίζονται με την παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
Ωστόσο, για παιδιά που έχουν σοβαρά ή επίμονα συμπτώματα παρά την ψυχοθεραπεία, μπορεί να δικαιολογούνται φάρμακα, τόσο για τη βελτίωση αυτών των δυσκολιών όσο και για τη δημιουργία μιας πιο θετικής θεραπευτικής ανταπόκρισης στην ψυχοθεραπεία.
Η CBT εστιασμένη στο τραύμα είναι μια δομημένη, βασισμένη σε συστατικά, χρονικά περιορισμένη παρέμβαση (δηλαδή, 12-20 συνεδρίες θεραπείας) που περιλαμβάνει εκπαίδευση σχετικά με το τραύμα και τον αντίκτυπό του, στρατηγικές για την προώθηση της χαλάρωσης και θετικές δεξιότητες αντιμετώπισης, τεχνικές αντιμετώπισης ανακριβών ή άχρηστες σκέψεις που σχετίζονται με κακοποίηση, σταδιακή έκθεση για να μπορέσουν τα παιδιά να μοιραστούν λεπτομέρειες της εμπειρίας τους και να επεξεργαστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους που σχετίζονται με το τραύμα, κοινές συνεδρίες γονέα-παιδιού για την αύξηση της ανοιχτής επικοινωνίας σχετικά με την κακοποίηση και τον αντίκτυπό της και δεξιότητες γονικής διαχείρισης προβληματικών παιδικές συμπεριφορές που μπορεί να προηγούνται ή να επιδεινωθούν από την παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
Τι γίνεται όταν τα συμπτώματα είναι επίμονα ακόμα και μετά την ψυχοθεραπεία;
Ωστόσο, για παιδιά που έχουν σοβαρά ή επίμονα συμπτώματα παρά την ψυχοθεραπεία, μπορεί να χρειαστούνε φαρμακευτική αγωγή, τόσο για τη βελτίωση αυτών των δυσκολιών όσο και για τη δημιουργία μιας πιο θετικής θεραπευτικής ανταπόκρισης στην ψυχοθεραπεία. Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα που να καθοδηγούν ειδικά τις φαρμακολογικές παρεμβάσεις για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν συστάσεις για τη θεραπεία παιδιών που παρουσιάζουν συμπτώματα PTSD.
Η Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων (AACAP), «Παράμετροι πρακτικής για την αξιολόγηση και τη θεραπεία παιδιών και εφήβων με διαταραχή μετατραυματικού στρες», προτείνει εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) για τη θεραπεία παιδιών και εφήβων με PTSD, αλλά προειδοποιεί ότι αυτά τα φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο αφού μια επαρκής δοκιμή βασισμένης σε στοιχεία ψυχοθεραπείας από μόνη της έχει βρεθεί ότι είναι αναποτελεσματική. Υπάρχουν ισχυρότερα στοιχεία για τη χρήση των SSRI σε ενήλικες με PTSD, αλλά τα δεδομένα για χρήση σε παιδιά με PTSD περιορίζονται σε μερικές μικρές μελέτες.
Αντίθετα, η υποστήριξη για τη χρήση φαρμάκων σε παιδιά με συννοσηρότητα PTSD (με διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η ΔΕΠ-Υ) είναι πολύ ισχυρότερη και η φαρμακοθεραπεία θα πρέπει να εξετάζεται με βάση τον βαθμό σοβαρότητας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συστάσεις της AACAP υπογραμμίζουν τη σημασία της συμπερίληψης των φαρμάκων ως μέρος ενός πιο ολοκληρωμένου σχεδίου θεραπείας, ως συμπλήρωμα της ψυχοθεραπείας,
Υπάρχει σημαντική ανησυχία σχετικά με τη χρήση πολλαπλών ψυχοτρόπων φαρμάκων σε παιδιά για τη θεραπεία καταστάσεων που δεν ενδείκνυνται. Αρκετές αναδρομικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η πολυφαρμακία είναι ιδιαίτερα συχνή σε παιδιά που είναι θύματα τραύματος και κακοποίησης και σε παιδιά που βρίσκονται σε ανάδοχη φροντίδα.
Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν περαιτέρω τη σημασία της συνετής συνταγογράφησης φαρμάκων και την ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους, τα οφέλη και τις ενδείξεις για οποιαδήποτε ψυχοτρόπο φαρμακευτική αγωγή. Επίσης, κρίσιμο να σημειωθεί κατά την εξέταση των πρακτικών συνταγογράφησης για παιδιά με PTSD είναι ότι η αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού, η έκθεσή του σε πολύπλοκο, μακροχρόνιο τραύμα και συννοσηρικές διαγνώσεις θα επηρεάσουν τα συμπτώματα και τον βαθμό της βλάβης.
Απαιτούνται πολύ περισσότερα δεδομένα για να συστήνεται αξιόπιστα η χρήση φαρμάκων εκτός των SSRI για τη θεραπεία της PTSD σε παιδιά και σε αυτές τις περιπτώσεις οι συνταγογράφοι πρέπει να σταθμίζουν προσεκτικά τους κινδύνους και τα οφέλη κάθε φαρμάκου.
