Το Πρόγραμμα της δωρεάν διανομής τροφίμων σε απόρους εφαρμόζεται στην Ε.Ε. από το 1987, ενώ στην Ελλάδα εφαρμόζεται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) και τον ΟΠΕΚΕΠΕ από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και περιλαμβάνει βασικά για τις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων τρόφιμα (ενδεικτικά : ζυμαρικά, ρύζι, ελαιόλαδο και τυρί).
Πρόκειται για ένα Πρόγραμμα που λαμβάνει χώρα σε ετήσια βάση και είναι συνχρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. και την Ελλάδα.
Η συμμετοχή του κάθε κράτους μέλους είναι εθελοντική. Τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να συμμετάσχουν, κοινοποιούν κάθε χρόνο την πρόθεσή τους στην Επιτροπή σύμφωνα με τις διαπιστωθείσες ανάγκες τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο πρόγραμμα του 2012 συμμετέχουν 20 κράτη μέλη.
Το Πρόγραμμα έχει δύο στόχους:
–ένα στόχο αγοράς-σταθεροποίηση των αγορών και διασφάλιση λογικών τιμών για τα αγαθά που προσφέρονται στους καταναλωτές
–ένα στόχο κοινωνικό-συμβολή στην κάλυψη βασικών αναγκών διατροφής των κοινωνικά ευπαθών ομάδων μέσω διάθεσης σε αυτές τροφίμων που προέρχονται από τα αποθέματα παρέμβασης της Ε.Ε. ή συμπληρωματικά από την αγορά.
Αυτό αποτελεί μία επιπλέον ένδειξη ότι η κοινή αγροτική πολιτική δεν αφορά μόνο τους αγρότες, αλλά όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως πέρα από το όφελος που απολαμβάνουν οι τελικοί δικαιούχοι, η εφαρμογή του προγράμματος στην Ελλάδα έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, καθώς η εισροή κοινοτικών πόρων επηρεάζει θετικά σημαντικούς φορείς της χώρας, όπως τις παραγωγικές μονάδες, τις επιχειρήσεις μεταποίησης και τυποποίησης των προϊόντων που διανέμονται, τις μεταφορικές και άλλες επιχειρήσεις.
Διαδικασία υλοποίησης του Προγράμματος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει και δημοσιεύει Κανονισμό περί κατανομής των χρηματοδοτικών πόρων στα κράτη – μέλη που συμμετέχουν στο ετήσιο πρόγραμμα .
- Η Ελλάδα προβαίνει σε έκδοση Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ) για κάθε προϊόν που θα διανεμηθεί, στις οποίες καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής του Προγράμματος.
- Προκηρύσσονται διαγωνισμοί με σκοπό την ανάδειξη και επιλογή των αναδόχων του Προγράμματος της διανομής κάθε προϊόντος.
- Υπογράφονται οι συμβάσεις με τους αναδόχους, οι οποίοι αναλαμβάνουν την προμήθεια των προϊόντων και τη μεταφορά και διανομή τους στους φορείς υλοποίησης.
- Σύμφωνα με την 22830/5-4-2011 ΚΥΑ (ΦΕΚ 660/Β/2011), οι αιτήσεις συμμετοχής των φορέων υλοποίησης του προγράμματος υποβάλλονται στις οικείες Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής κατά το χρονικό διάστημα από την 1η Ιανουαρίου μέχρι 31 Μαρτίου εκάστου έτους. Το χρονικό διάστημα υποβολής των αιτήσεων δύναται να τροποποιείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Οι Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής δίνουν δημοσιότητα στο Πρόγραμμα και καλούν τους ενδιαφερόμενους φορείς υλοποίησης να υποβάλλουν αιτήσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα σύμφωνα με την προαναφερόμενη ΚΥΑ.
- Οι οικείες Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής ελέγχουν την πληρότητα και την εγκυρότητα των δικαιολογητικών των αιτήσεων συμμετοχής στο εν λόγω πρόγραμμα, προτού υποβάλλουν στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. τις λίστες των εγκεκριμένων φορέων υλοποίησης και των τελικών δικαιούχων.
- Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ελέγχει τις λίστες, καταρτίζει ενοποιημένη λίστα για το σύνολο της ελληνικής Επικράτειας και εισηγείται στο ΥΠΑΑΤ την κατανομή της ποσότητας κάθε διανεμόμενου προϊόντος ανά δικαιούχο άτομο ή οικογένεια ανάλογα με τη διαθέσιμη συνολική ποσότητα κάθε προϊόντος.
- Το ΥΠΑΑΤ εκδίδει σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις κατανομής κάθε προϊόντος στους δικαιούχους, με τις οποίες εγκρίνονται οι σχετικές λίστες των φορέων υλοποίησης και καθορίζεται η ακριβής ποσότητα των προϊόντων που κατανέμονται στους δικαιούχους του προγράμματος.
- Υλοποιείται από τους αναδόχους η διανομή των τροφίμων στους φορείς υλοποίησης και κατ΄ επέκταση στα άπορα άτομα και τις οικογένειες.
Φορείς υλοποίησης & τελικοί δικαιούχοι
- Φιλανθρωπικά Ιδρύματα ή Φιλανθρωπικοί σύλλογοι που είτε σιτίζουν είτε φιλοξενούν είτε περιθάλπουν άπορα άτομα
- Ιερές Μητροπόλεις για την άσκηση του φιλανθρωπικού τους έργου
- Σύλλογοι παλιννοστούντων
- Σύλλογοι πολυτέκνων αναγνωρισμένων από την Α.Σ.Π.Ε
- Σύλλογοι τριτέκνων
- Σύλλογοι μονογονεϊκών οικογενειών
- Σύλλογοι ατόμων με ειδικές ανάγκες, χρονίως πασχόντων, ψυχικά πασχόντων κλπ
- Σύλλογοι αθίγγανων
- Δήμοι, Δημοτικά Ν.Π.Δ.Δ. και Κοινωφελείς Επιχειρήσεις τους:
- για μόνιμους κατοίκους ορεινών και μειονεκτικών περιοχών όπως προσδιορίζονται από την Οδηγία 81/645/Ε.Ο.Κ., όπως αυτή ισχύει κάθε φορά
- για μόνιμους κατοίκους περιοχών που επλήγησαν αποδεδειγμένα, κατά το χρόνο εφαρμογής του προγράμματος από θεομηνίες, σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές κ.α.
- στις περιπτώσεις όπου λειτουργούν οργανωμένα συσσίτια απόρων
- Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) που υλοποιούν προγράμματα σίτισης απόρων ατόμων, εντός της Επικράτειας και μόνο.
Δικαιούχοι της δωρεάν διανομής τροφίμων από τα αποθέματα της παρέμβασης ορίζονται αποκλειστικά και μόνο άπορα άτομα ή άπορες οικογένειες της Ε.Ε. ανεξαρτήτως θρησκείας και υπηκοότητας που διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα. Ως άπορα άτομα ή άπορες οικογένειες, κατά την έννοια της παρούσης, θεωρούνται τα άτομα ή οι οικογένειες που έχουν ετήσιο ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα μέχρι και 12.000 €, προσαυξανόμενο κατά 30% για τη σύζυγο και για το πρώτο και δεύτερο ανήλικο ή προστατευόμενο παιδί και κατά 40% για καθένα από τα επόμενα ανήλικα ή προστατευόμενα παιδιά.
Το εισόδημα αυτό αυξάνεται κατά 50% στις περιπτώσεις πασχόντων από βαριά ανίατα ή δυσίατα νοσήματα και κατά 40% σε περίπτωση μη ύπαρξης ιδιόκτητης κατοικίας. Ως εισόδημα νοείται το φορολογούμενο πραγματικό ή τεκμαρτό και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο. Παιδιά που εγκαταλείπονται σε ιδρύματα, θεωρούνται ως άπορα.
