Τα Χριστούγεννα είναι μια παγκόσμια γιορτή. Γιορτάζεται ωστόσο διαφορετικά από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το κλίμα, την ιστορία ή τη νοοτροπία του κάθε λαού. Ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στα πιο παράξενα για μας χριστουγεννιάτικα έθιμα. Γιατί δεν στολίζουν όλοι χριστουγεννιάτικο δέντρο ούτε τρώνε γαλοπούλα…
Στην Ιταλία, η περίοδος των Χριστουγέννων διαρκεί από τις 8 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου που είναι και η μέρα των Θεοφανείων. Στις 25 Δεκεμβρίου μετά το παραδοσιακό γεύμα, τα παιδιά απαγγέλουν ποιήματα και ανταμείβονται χρηματικά. Κατά την Ιταλική παράδοση, παραμονή Θεοφανείων η καλή μάγισσα Μπεφάνα, πετάει πάνω από τα σπίτια με την μαγική της σκούπα και αφήνει χριστουγεννιάτικα δώρα στα «καλά» παιδιά, ενώ αντίθετα στα «άτακτα» αφήνει ένα σακί με κάρβουνο.
Στην Γερμανία, είναι ιδιαίτερα σημαντική η περίοδος των Χριστουγέννων. Οι Γερμανοί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο στόλισμα του σπιτιού με πολύχρωμα φωτάκια και χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ συνηθίζουν να στολίζουν στο εξωτερικό του σπιτιού φυσικό έλατο. Ένα από τα κύρια έθιμά τους, είναι το λεγόμενο “Adventskranz”. Σύμφωνα με το έθιμο αυτό τοποθετούν ένα κηροπήγιο με τέσσερις θέσεις, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες του έτους. Και κάθε Κυριακή που τελειώνει η εβδομάδα, ανάβουν και το αντίστοιχο κερί. Έτσι υπολογίζουν αντίστροφα τις μέρες που απομένουν για τον ερχομό του νέου έτους. Ακόμα ένα έθιμό τους είναι και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο, το λεγόμενο “Adventskalender”. Αυτό είναι ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις «κλεισμένα πορτάκια» που συμβολίζουν τις ημέρες μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα λοιπόν ανοίγουν και ένα πορτάκι περιμένοντας την έκπληξη που κρύβει. Αυτή μπορεί να είναι ένα μικρό δωράκι, ένα σοκολατάκι, ένα γλυκό κ.α.
Στην Γαλλία, η παραμονή των Χριστουγέννων είναι εργάσιμη ημέρα. Ο Pere Noel, ο δικός τους δηλαδή Άγιος Βασίλης, δίνει τα δώρα του, το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου. Ιδιαίτερη βαρύτητα οι Γάλλοι, δίνουν στο εορταστικό τραπέζι τόσο των Χριστουγέννων όσο και της Πρωτοχρονιάς, το οποίο και γεμίζουν με διάφορα φαγητά και γλυκά. Τα αλεξανδρινά λουλούδια, τα αποκαλούν «αστέρια των Χριστουγέννων» και τα επιλέγουν τόσο για να στολίσουν το σπίτι τους, όσο και για δώρο σε αγαπημένα πρόσωπα.
Στην Αυστρία, η περίοδος των Χριστουγέννων, ξεκινά από την 1η Δεκεμβρίου. Εκεί τα δώρα τα μοιράζει στα παιδιά ο Άγιος Νικόλαος, στις 6 Δεκεμβρίου. Οι Αυστριακοί τοποθετούν και αυτοί στο χριστουγεννιάτικο στεφάνι τους, κεριά τα οποία και ανάβουν ένα – ένα κάθε Κυριακή μέχρι να φτάσει η 24η Δεκεμβρίου. Τα παιδιά, τραγουδούν τα κάλαντα μεταμφιεσμένα σε μάγους, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνουν απ’ αυτά τα δίνουν για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Στην Σουηδία, έχουν το έθιμο της «Λουτσία» – σύμβολο δηλαδή του φωτός. Στις 13 Δεκεμβρίου, το πρωί, το μεγαλύτερο κορίτσι της οικογένειας, ντυμένο στα λευκά πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι και μοιράζει ζεστό καφέ με κουλουράκια. Στο κεφάλι φορά στεφάνι με αναμμένα κεριά ενώ τραγουδά κάλαντα, βασισμένα στον ρυθμό του ναπολιτάνικου τραγουδιού «Σάντα Λουτσία».
Στην Ιαπωνία, έχουν αφομοιώσει πολλά από τα έθιμα των Δυτικών χωρών για τις μέρες των Χριστουγέννων. Αυτό γιατί μόνο το 1% του συνολικού πληθυσμού της Ιαπωνίας είναι χριστιανοί. Έτσι έμαθαν και εκείνοι να τρώνε γαλοπούλα και να στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Στην Ιαπωνία όμως, τα δώρα στα παιδιά τα φέρνει ο «Hoteiosho». Ο Hoteiosho, είναι μια αρχαία θεότητα του ιαπωνικού πάνθεον με την ιδιαιτερότητα να έχει μάτια και πίσω στο κεφάλι του και έτσι παρακολουθεί και ξέρει ποια παιδιά ήταν φρόνιμα και ποια όχι στην διάρκεια της χρονιάς.
Στην Αυστραλία, επειδή ακριβώς τις μέρες των Χριστουγέννων έχουν καλοκαίρι, συνηθίζουν μετά το γεύμα των Χριστουγέννων να πηγαίνουν είτε στην παραλία, είτε για έναν αγώνα κρίκετ.
Στην Κένυα, τα Χριστούγεννα είναι τελείως διαφορετικά σε σχέση με τις υπόλοιπες Δυτικές χώρες. Αυτό γιατί εκεί τις μέρες των Χριστουγέννων έχουν καλοκαίρι. Έτσι αντί για χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ψήνουν στις αυλές των σπιτιών κάνοντας barbeque. Οι εκκλησίες στην Κένυα στολίζονται με πολύχρωμα μπαλόνια.
Στην Μεγάλη Βρετανία, τα παιδιά γράφουν γράμμα στον “Father Christmas”, όπου του δίνουν ευχές και του ζητούν το δώρο τους. Ρίχνουν το γράμμα μέσα στο τζάκι, ώστε ο καπνός να το πάρει μαζί του και από την καμινάδα να το οδηγήσει στον Βόρειο Πόλο. Ένα έθιμο που έχουν σε μερικές περιοχές της Μεγάλης Βρετανίας ακόμα και σήμερα είναι την παραμονή των Χριστουγέννων, να πηγαίνουν σε κήπους με μηλιές και να πυροβολούν τα κλαδιά, προκειμένου να διώξουν τα «κακά» πνεύματα.
Στην Χαβάη, ο δικός του Άγιος Βασίλης, δεν έρχεται με έλκηθρο πάνω στα χιόνια αλλά με κανό. Εκεί αφού φάνε, σολομό και χοιρινό, γλεντούν με γιουκαλίλι τραγουδώντας χριστουγεννιάτικες μελωδίες τροποποιημένες όμως με χαβανέζικο ρυθμό.
Στην Ιρλανδία, χαρακτηριστικό είναι ότι αντί για μπότες, κρεμούν στο τζάκι μεγάλες τσάντες για να αφήσει μέσα ο Άγιος Βασίλης τα δώρα του. Αφήνουν ένα ποτήρι μπύρα Guinness και ένα κομμάτι κρεατόπιτα στην εξώπορτα του σπιτιού τους, για να τα βρει ο Άγιος Βασίλης όταν θα τους επισκεφτεί.
Στην Ρωσία, έχουν το χριστουγεννιάτικο έθιμο, να ντύνουν μία νεαρή κοπέλα στα λευκά για να παραστήσει την Παναγία. Στις 6 Ιανουαρίου, πολλές περιοχές της Ρωσίας με ορθόδοξους χριστιανούς, βασισμένοι στο Ιουλιανό ημερολόγιο, γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων, γνωστή και ως «Σοτσέλνικ». Την παραμονή των Χριστουγέννων οι πιστοί τηρούν αυστηρή νηστεία και οι ορθόδοξοι χριστιανοί, στολίζουν τα σπίτια τους με κλαδιά ελάτου. Επίσης τηρούν και τις επισκέψεις τους στις εκκλησίες, προκειμένου να παρακολουθήσουν τις λειτουργίες και να «αγιαστούν».
Στην Ελβετία, τα παιδιά περιμένουν την 6η Δεκεμβρίου, τον Άγιο Νικόλαο να τους φέρει δώρα και γλυκά. Την τελευταία Πέμπτη, πριν τα Χριστούγεννα, τα παιδιά παρελαύνουν τραγουδώντας τα κάλαντα, ενώ στα χέρια τους κρατούν τεύτλα με κεριά και πηγαίνουν στο σχολείο τους όπου τους περιμένουν ψωμιά και ζεστά λουκάνικα. Στην Ελβετία επίσης, υπάρχει ένα περίεργο έθιμο κατά το οποίο την παραμονή των Χριστουγέννων οι ανύπαντροι άνδρες του χωριού, φοράνε μαύρα κοστούμια και ψηλά μαύρα καπέλα και κάνουν παρέλαση στους δρόμους. Ο ψηλότερος από αυτούς φοράει μία μακριά γενειάδα και μπαίνει μπροστά, κρατώντας στο χέρι του ένα μακρύ ξύλο που στην άκρη του έχει κρεμασμένα κουρέλια γεμάτα κάπνες.
Νορβηγία: Κρύψτε τις σκούπες! Οι Νορβηγοί πιστεύουν ότι όταν φτάνει η παραμονή των Χριστουγέννων, φέρνει μαζί της όλα τα κακά πνεύματα και τις μάγισσες. Έτσι, οι νοικοκυρές κρύβουν όλες τις σκούπες τους πριν τον βραδινό ύπνο, για να μην τις δει κάποιο από τα πνεύματα ή από τις γριές μάγισσες και μπει στο σπίτι για να τις πάρει! Και, για μεγαλύτερη σιγουριά , ο πιο γενναίος άνδρας της οικογένειας βγαίνει έξω και ρίχνει έναν πυροβολισμό για να διώξει τα πνεύματα.
Καταλονία: Ο κύριος που «τα κάνει». Οι άνθρωποι στην Καταλονία (καθώς και σε τμήματα της Ιταλίας, της Ανδόρας, της Πορτογαλίας και της υπόλοιπης Ισπανίας) εφαρμόζουν ένα έθιμο πολύ πιο…. “προχωρημένο” από τα γνωστά. Κρύβουν έναν caganer (Καγανέρ), αλλιώς γνωστό ως “κύριο που τα… κάνει”, στη φάτνη του Ιησού! Είναι ένα αγαλματάκι στο οποίο αποτυπώνεται ένας Καταλανός χωρικός, με το παραδοσιακό κόκκινο καπέλο-μαντήλι και τα φτωχικά του ρούχα, με τα εσώρουχα του κατεβασμένα, την ώρα που… κάνει την ανάγκη του, συνήθως στην άκρη του σκηνικού. Είναι ο αγαπημένος των παιδιών!
Υπάρχουν πολλές θεωρίες για το πώς ο Καγανέρ βρήκε τη θέση του στη φάτνη του Χριστού. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι υπενθυμίζει το ρόλο του ανθρώπου στην ευφορία της γης, ότι οι… ενέργειές του λιπαίνουν τη γη και βοηθούν στην επίτευξη μιας καλής συγκομιδής.
Βουλγαρία: Σύμφωνα με ένα παλιό παραδοσιακό έθιμο, τις ημέρες των γιορτών τοποθετείται ένα στρώμα από άχυρα κάτω από το τραπεζομάντηλο, που συμβολίζει την φάτνη που γεννήθηκε ο Xριστός. Oι νοικοκυρές μαγειρεύουν δώδεκα διαφορετικά φαγητά, ένα για κάθε μήνα του χρόνου που τοποθετούνται πάνω στο τραπέζι.
Τσεχία: Tα παραδοσιακά στολίδια του χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν αγοράζονται από τα καταστήματα, αλλά είναι τσόφλια αυγών μπογιατισμένα με διάφορα χρώματα και μοτίβα. Πιστεύεται ότι το βράδυ της παραμονής των Xριστουγέννων, πλανάται πάνω από τα σπίτια, ένα μαγικό πνεύμα, το οποίο σε αφήνει να δεις τί θα σου συμβεί στο νέο χρόνο που θα έρθει σε λίγες μέρες.
Ισπανία: Σε όλα σχεδόν τα σπίτια στην Ισπανία, υπάρχει μινιατούρα της φάτνης μέσα στην οποία ήρθε στον κόσμο ο Ιησούς. Η μικρή αυτή φάτνη λέγεται «naciemento». Το βράδυ της 5ης Ιανουαρίου, τα παιδιά τοποθετούν τα παπούτσια τους στα μπαλκόνια ή στα παράθυρα. Η επόμενη μέρα, δηλαδή την ημέρα των Επιφανίων, είναι η ημέρα κατά την οποία οι Τρεις Μάγοι προσκήνυσαν το νεογέννητο Ιησού και του πρόσφεραν τα δώρα τους. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Τρεις Μάγοι έρχονται το βράδυ πριν τα Επιφάνεια και γεμίζουν τα παπούτσια των παιδιών με δώρα.
