Οι συγχωνεύσεις, φάρμακο στο χάος των κέντρων υγείας?

Στην Εντατική βρίσκεται το σύστημα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης: κέντρα υγείας, περιφερειακά ιατρεία, πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία και πρώην πολυϊατρεία του ΙΚΑ κοστίζουν πανάκριβα στο εθνικό σύστημα υγείας, ωστόσο η στελέχωση και οι υποδομές τους δεν μπορούν να ανταποκριθούν επαρκώς στον σκοπό της ίδρυσής τους. Το αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς να απευθύνονται στα νοσοκομεία ακόμη και για να γράψουν φάρμακα, γεγονός που έχει ως συνέπεια τεράστιες ουρές, αναμονή και ταλαιπωρία.

Είναι χαρακτηριστικό, όπως προκύπτει από μεγάλη έρευνα που βρίσκεται στα συρτάρια του υπουργείου Υγείας, ότι το 24% των ασθενών κλείνει ραντεβού στο ΕΣΥ για να εξεταστεί από νοσοκομειακό γιατρό, παρ’ όλο που δεν αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υγείας, ή απλώς και μόνο για συνταγογράφηση αγωγής του.

Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Υγείας μελετά σχέδιο αποσύνδεσης των νοσοκομείων από τα κέντρα υγείας και συγχωνεύσεων με τα πρώην πολυϊατρεία του ΙΚΑ και τα πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία, που θα αλλάξει ριζικά τον υγειονομικό χάρτη της χώρας.

Αλλωστε και η Ομάδας Δράσης (Τask Force) της τρόικας, η οποία έχει εντάξει το ζήτημα στην ημερήσια ατζέντα της, χαρακτηρίζει το δίκτυο των υπηρεσιών δαιδαλώδες. Είναι ενδεικτικό ότι στη χώρα λειτουργούν 207 κέντρα υγείας, 80 πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία, 1.460 περιφερειακά ιατρεία και 150 υγειονομικές μονάδες του ΕΟΠΥΥ (πρώην πολυϊατρεία του ΙΚΑ). Κι όμως, έως και τον περασμένο Σεπτέμβριο, το 35% των πολιτών που αντιμετώπισε πρόβλημα υγείας πλήρωσε από την τσέπη του ιδιώτη γιατρό για να μην περιμένει στις… δημόσιες ουρές.

Μετά μάλιστα τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των συμβεβλημένων γιατρών με τον ΕΟΠΥΥ, οι οποίοι είχαν προχωρήσει το τελευταίο διάστημα σε επίσχεση εργασίας λόγω των συσσωρευμένων χρεών, εκτιμάται ότι εκτινάχτηκαν οι ιδιωτικές δαπάνες των ασφαλισμένων ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες των γιατρών του ΕΣΥ αυξήθηκαν κατακόρυφα και οι επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.

Την ίδια ώρα, οι δομές της πρωτοβάθμιας περίθαλψης κοστίζουν ακριβά. Είναι ενδεικτικό ότι το υπουργείο Υγείας δαπανά από το ούτως ή άλλως περικομμένο κονδύλι του 10 εκατ. ευρώ τον χρόνο μόνο για μισθώματα των πρώην πολυϊατρείων του ΙΚΑ. Μάλιστα, στο ποσό αυτό δεν συνυπολογίζονται τα λειτουργικά έξοδα.

Για παράδειγμα, στο Μέτσοβο τρέχει μηνιαίος λογαριασμός για ενοίκιο ύψους 1.880 ευρώ. Η υγειονομική μονάδα του ΕΟΠΥΥ στεγάζεται σε κτίριο 182 τετραγωνικών μέτρων – η τιμή του ενοικίου συγκρίνεται με αντίστοιχη μονοκατοικίας στα προάστια της Αθήνας. Αντίστοιχα, στον Τύρναβο το μίσθωμα ξεπερνά τα 1.277 ευρώ μηνιαίως και στη Μήλο τα 1.100 ευρώ.

Ομως όπως προκύπτει από τα ίδια στοιχεία, από τις 45,9 εκατ. επισκέψεις ασφαλισμένων οι οποίοι αναζήτησαν ιατρική φροντίδα το τελευταίο έτος μόνον 8,9 εκατ. έγιναν σε μονάδες υγείας του ΕΟΠΥΥ και 1,9 εκατ. σε κέντρα υγείας.

Στελέχη του υπουργείου Υγείας εκπόνησαν πιλοτικό σχέδιο δράσης σε 5 περιοχές της χώρας (Κυκλάδες, Ηπειρος, Αρκαδία, Λασίθι και Λάρισα) εξετάζοντας το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Οι κακοφωνίες που διαπίστωσαν ήταν πολλές: για παράδειγμα, σε μικρές αποστάσεις – σε κάποιες περιπτώσεις δεν ξεπερνούν τα 200 μέτρα – συνυπάρχουν μονάδες, χωρίς να αιτιολογείται η λειτουργία τους από αυξημένες πληθυσμικές ή υγειονομικές ανάγκες. Για παράδειγμα, στο Ναύπλιο, σε μικρή απόσταση από τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου λειτουργεί μονάδα ΕΟΠΥΥ, ενώ τα στελέχη του υπουργείου Υγείας αναρωτιούνται ευλόγως για την αναγκαιότητα εξωτερικών ιατρείων σε νοσοκομεία που γειτνιάζουν με κέντρα υγείας. Αντίστοιχα στον Τύρναβο, το κέντρο υγείας απέχει μόλις μερικά μέτρα από το πρώην πολυϊατρείο του ΙΚΑ και οι ειδικοί προτείνουν τη συνένωση των δύο μονάδων. Επιμένουν, μάλιστα, ότι οι συνενώσεις θα οδηγούσαν μεταξύ άλλων στον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων, αφού θα ενωθούν εξοπλιστικά και τεχνολογικά, ενώ παράλληλα θα βελτιωθεί και η απόδοση των δομών με τη συνεργασία του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού.

Οπως όμως διευκρινίζουν οι ειδικοί, στην περιφέρεια θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν και οι οδικές ιδιομορφίες που πιθανόν να δυσχεραίνουν την πρόσβαση των πολιτών σε μονάδες υγείας, ακόμη κι όταν απέχουν μόνο μερικές δεκάδες χιλιόμετρα. Πηγές του υπουργείου αναφέρουν την περίπτωση του Λασιθίου όπου κρίνεται αναγκαίο να συνεκτιμηθούν σχετικά προβλήματα.

Αγκάθι αποτελεί και η πληθώρα προσωπικού, κυρίως ιατρικού, το οποίο ωστόσο είναι κατανεμημένο άναρχα, με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται οι πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού. Για παράδειγμα στις Κυκλάδες έχει παρατηρηθεί το εξής παράδοξο: σε κάποια κέντρα υγείας το διοικητικό και το τεχνικό προσωπικό είναι περισσότερο από το ιατρικό ή το νοσηλευτικό.

Οι ίδιες πηγές ωστόσο διευκρινίζουν ότι οι ανάγκες στα αστικά κέντρα είναι διαφορετικές, δεδομένου μάλιστα ότι εκεί τα κέντρα υγείας σπανίζουν.

Δημόσιες μονάδες

138 εξωτερικά ιατρεία δημόσιων νοσοκομείων
207 κέντρα υγείας
80 πολυδύναμα περιφερειακά κέντρα
1.460 περιφερειακά ιατρεία
38 ειδικά περιφερειακά ιατρεία (π.χ. ψυχιατρικές δομές)
150 υγειονομικές μονάδες ΕΟΠΥΥ (πρώην πολυϊατρεία ΙΚΑ)

Ιδιωτικές μονάδες

4.000 διαγνωστικά κέντρα
25.500 ιδιώτες γιατροί
12.586 ιδιώτες οδοντίατροι
175 ιδιωτικές κλινικές

Αλλες μονάδες
400 υπηρεσίες ΜΚΟ
80 δημοτικά ιατρεία