Είναι η ώρα που πρέπει να κυβερνήσουν οι άριστοι

Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου



«Τα κόμματα βλέπουν τα πανεπιστήμια ως δεξαμενή στελεχών και ψηφοφόρων»

«Είναι καιρός να αντιληφθούμε οι Έλληνες ότι το μέγεθος μιας χώρας δεν εξαρτάται από τη γεωγραφική διάσταση των εδαφών της, ούτε από τον πληθυσμό της. Εξαρτάται από την ποιότητα των νέων ανθρώπων της. Εμείς είμαστε μια γενιά που θέλησε να ζήσει πάνω από τις δυνάμεις της, εξαντλώντας τους πόρους των επόμενων γενεών. Χρειαζόμαστε ηγέτες που θα σκέφτονται τις επόμενες γενιές και όχι τις επόμενες εκλογές» και «είναι η ώρα που πρέπει να κυβερνήσουν οι άριστοι».

Ο Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, με έκανε να νιώσω ότι πάνω από όλα είναι βαθιά αισιόδοξος, δημιουργικός άνθρωπος. Πιστεύει στους νέους, έχει αφιερώσει την ενεργητικότητά του στη νέα γενιά, επενδύει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου προς όφελος της χώρας του και των νέων παιδιών. Και ο Φυσικός από τη Λάπηθο -κωμόπολη στη βόρεια ακτογραμμή της Κύπρου, δυτικά της Κερύνειας- επενδύει στη νέα γενιά για κάτι ακόμη. Για έναν μύχιο στόχο-πόθο…

«Το Πανεπιστήμιο Κύπρου πρέπει να χαράξει στρατηγική, ώστε το 2030 να είναι αυτόνομο και να μην εξαρτάται από την κρατική επιχορήγηση. Να επενδύσει στη γνώση, την έρευνα, τις νέες τεχνολογίες, να δημιουργήσει σύστημα μεγάλων δωρεών, να ανοιχτεί στην κοινωνία και την οικονομία» λέει, μιλώντας για το όραμά του για το δημόσιο (χωρίς δίδακτρα) ΑΕΙ της Μεγαλονήσου. Το μοντέλο διοίκησης του ιδρύματος είναι ανάλογο με εκείνο που θεσμοθετήθηκε πριν από ένα χρόνο στην Ελλάδα και το οποίο έχει προκαλέσει τόσες αντιδράσεις στη χώρα μας. «Και όμως, το Συμβούλιο είναι ευλογία για τον πρύτανη. Του αφαιρεί τη νομική ευθύνη για θέματα οικονομικής διαχείρισης. Το Συμβούλιο έχει τη διαπιστευτική αρμοδιότητα, βοηθώντας μας να μην κάνουμε λάθη. Γιατί, μην ξεχνάτε, εμείς είμαστε δάσκαλοι και αυτό δεν συνεπάγεται ότι είμαστε καλοί στη διοίκηση ενός ΑΕΙ με τις τόσες περίπλοκες πτυχές της». Το κύριο σώμα διοίκησης είναι η Σύγκλητος με πρόεδρο τον πρύτανη, που χαράσσει στρατηγική και έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για τα ακαδημαϊκά θέματα. «Οι αντιδράσεις για το νέο σύστημα διοίκησης των ελληνικών ΑΕΙ είναι αδικαιολόγητες. Οφείλονται σε παγιωμένες νοοτροπίες, οι οποίες πρέπει να αλλάξουν» τονίζει.

Τι φέρνει ο νέος τρόπος διοίκησης των ΑΕΙ; Ποια η στόχευση; «Κατ’ αρχήν, τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να πάψουν να αντιμετωπίζουν τα πανεπιστήμια ως δεξαμενή στελεχών και ψηφοφόρων. Ενα άλλο στοιχείο είναι η αξιολόγηση. Η αξιολόγηση και η αυτοαξιολόγηση πρέπει να είναι βασικό συστατικό του DNA κάθε πανεπιστημίου. Γενικότερα, δεν έχουμε καταφέρει να χειροκροτούμε τους καλύτερούς μας· είναι πολύ σημαντικό να έχεις το θάρρος να το κάνεις. Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου έχουμε καθηγητές που έχουν σπουδάσει σε 25 διαφορετικές χώρες και σε εκατοντάδες διαφορετικά ΑΕΙ απ’ όλο τον κόσμο. Εχουμε αποφύγει την ανακύκλωση του διδακτικού προσωπικού, την επιστημονική αιμομιξία. Είναι δυνατόν οι εκλογές και οι εξελίξεις των καθηγητών να γίνονται με κομματικά κριτήρια; Είναι δυνατόν οι φοιτητές να έχουν λόγο στις εκλογές των καθηγητών;» αναρωτιέται, και οι αποδέκτες του μηνύματος στην Ελλάδα είναι γνωστοί…

«Το πανεπιστήμιο οφείλει να παίρνει τα μηνύματα της εποχής, να εξελίσσεται αποτελώντας την εμπροσθοφυλακή της ανάπτυξης. Δεν μπορεί ένα ίδρυμα απλώς να λειτουργεί με βάση την κρατική χρηματοδότηση» προσθέτει. Αυτό σημαίνει δουλειά, σθένος για αντιμετώπιση των εμποδίων, μικρά και μεγάλα βήματα και, πρωτίστως, όραμα. «Το Πανεπιστήμιο Κύπρου πρέπει να υιοθετήσει στρατηγική, ώστε το 2030 να είναι οικονομικά αυτόνομο. Ενα πανεπιστήμιο οικονομικά αυτόνομο θα μπορέσει να γίνει μπροστάρης στην κοινωνία χωρίς βαρίδια και εξαρτήσεις. Κάνουμε μεγάλη προσπάθεια για προσέλκυση δωρεών, αρχίσαμε τη λειτουργία κάποιων επιχειρήσεων, έχουμε ραδιοφωνικό σταθμό, συνεργατικό βιβλιοπωλείο. Επιθυμούμε να γίνουμε μέτοχοι σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, ενώ είμαστε σε επαφή με επιχειρηματικούς παράγοντες -και από το εξωτερικό- για να ιδρύσουμε Ινστιτούτο Ερευνας και Καινοτομίας. Επίσης, δημιουργούμε μεγάλο Φωτοβολταϊκό Πανεπιστημιακό Πάρκο με εντυπωσιακά οφέλη. Θα είναι η πρώτη επένδυση στη Νεκρή Ζώνη μετά το 1974. Αυτός είναι ο τρόπος ανάπτυξης των πανεπιστημίων στον 21ο αιώνα. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου το αγαπώ γιατί είναι ο χώρος που θα προετοιμάσουμε αυτή τη γενιά και την επόμενη για την επιστροφή στα Κατεχόμενα. Και εγώ, φίλε μου, μια μέρα θα επιστρέψω στη Λάπηθο».

«Με την κομματικοποίηση δηλητηριάζουμε τους νέους»

«Η νέα γενιά στην Ελλάδα και την Κύπρο είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένη από τις δικές μας γενιές. Είναι υπέροχη γενιά. Εάν δοθούν ευκαιρίες στους νέους, έχουν πολλά να μας δώσουν. Είναι πολύ λιγότερο ατομιστές από ό,τι εμείς. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα. Οι σημερινοί εικοσάρηδες είναι έξυπνοι, με ερεθίσματα, ξέρουν να βλέπουν βαθιά, να ακούν, ταξιδεύουν, χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες. Αντιλαμβάνονται καλύτερα πώς κινείται ο σύγχρονος κόσμος» λέει στην «Κ» ο κ. Χριστοφίδης.

Μιλά για τους νέους, για τα δυο του παιδιά και η σκέψη πηγαίνει στην Ιατρική Αθηνών, όπου σπουδάζει ο μεγάλος του -22 ετών- γιος, ο μικρότερος είναι μαθητής Λυκείου. «Σήμερα έχω συνεργασία με έναν καθηγητή της Ιατρικής Αθηνών. Οι φοιτητές έχουν κάνει, λέει, κατάληψη και ο άνθρωπος δεν μπορεί να μπει στον χώρο της δουλειάς του. Μα είναι δυνατόν; Ποιος ευθύνεται για αυτή τη νοοτροπία; Ο 18χρονος; Δεν το πιστεύω» μου λέει, και ο ίδιος απαντά: «Δηλητηριάζουμε τις ψυχές τους με την κομματικοποίηση. Το πανεπιστήμιο είναι χώρος ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών και ζύμωσης. Από εκεί ξεκινούν τα οράματα για μια κοινωνία. Ομως είναι διαφορετικό πράγμα η πολιτικοποίηση από την κομματικοποίηση. Ποιος σπρώχνει τους φοιτητές, που έρχονται στο ΑΕΙ για να μορφωθούν, στις καταλήψεις;».

Ο ίδιος σπούδασε στη Γαλλία από το 1978 έως το 1987. «Ηταν μια πολύ εντυπωσιακή περίοδος, εποχή που άλλαζε η Ευρώπη, η νίκη του Μιτεράν, έγιναν αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, άρχισε η πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Επίσης, υπήρχε ένα ρεύμα στη Γαλλία μεγάλων επιστημόνων. Ηταν περίοδος πολιτικών αναζητήσεων. Δεν θυμάμαι, όμως, τον εαυτό μου να έχασε μία ώρα μαθήματος λόγω κατάληψης» παρατηρεί.

Ο πρύτανης, καθώς θεωρεί κρίσιμο παράγοντα, ευρύτερα, τη στάση των μεγαλύτερων απέναντι στους νέους, θέτει και το ζήτημα της διαπαιδαγώγησης που οφείλει να προσφέρει το πανεπιστήμιο, μέσα από κανόνες πειθαρχίας και ανάληψης από τους φοιτητές των ευθυνών των πράξεών τους. «Σε κάποια πράγματα πρέπει και να τους μαλώσουμε. Για παράδειγμα, στη φοιτητική εστία μας, οι φοιτητές καταβάλλουν ένα μικρό αντίτιμο. Πήραμε απόφαση ότι όσοι φεύγουν από την εστία χωρίς να καταβάλουν το ποσό που τους αναλογεί, δεν μπορεί να παίρνουν πτυχίο. Είναι σημαντικό πράγμα η πειθαρχία. Είναι τρόπος ζωής για να προχωρήσουμε και ως άτομα και ως έθνος. Η συλλογική πειθαρχία κτίζεται μέσα από την ατομική πειθαρχία».

«Ο ήλιος θα μας δώσει συγκλονιστικές δυνατότητες ανάπτυξης»

«Μα ξέρεις τι είναι να περιμένεις τη δόση; Πού πάει η σκέψη σου ακούγοντας τη λέξη “δόση’’; Στα ναρκωτικά, στο ντοπάρισμα, στο δάνειο. Λέξεις που πληγώνουν την καθημερινότητα», σχολιάζει ο κ. Χριστοφίδης, και παρά την πίκρα στα λόγια του για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Κύπρο, αναζητεί τη φυγή προς τα εμπρός, αλλάζοντας τόνο. «Ευτυχώς που ήλθε η κρίση. Θα αναγκαστούμε να δούμε από πού ξεκινήσαμε και πού θέλουμε να πάμε, να δούμε εκ νέου τις αξίες μας».

Και συνεχίζει, με λέξη-κλειδί για τις σκέψεις του. Τον… ήλιο. «Ο Νότος της Ευρώπης θα έχει σύντομα μια νέα, μεγάλη ευκαιρία. Ακούστε: πρόσφατα έκανα ένα ταξίδι στην Κίνα. Στην επιστροφή, το αεροπλάνο έφτασε στο Ντουμπάι στις 4 το πρωί. Ξεκινώντας για την Κύπρο, στις 7 το πρωί, το αεροπλάνο πετά μέσα στη σκόνη. Τα πάντα από κάτω ερημιά. Μετά ένα δίωρο περνά πάνω από τον Λίβανο, και τότε αρχίζει το γαλάζιο, η διαύγεια. Τα πάντα γίνονται φωτεινά. Και τότε αντιλαμβάνεται κάποιος ότι ζούμε στο πιο όμορφο και στο πιο εντυπωσιακό μέρος του πλανήτη. Για τον Ελληνισμό η γεωγραφία είναι πολύ γενναιόδωρη. Η Μεσόγειος έχει το μεγαλύτερο πλεονέκτημα στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας.

Ο ήλιος θα μας δώσει τα επόμενα χρόνια συγκλονιστικές δυνατότητες ανάπτυξης. Και αυτό οι Βόρειοι το γνωρίζουν. Θα πρέπει να διαβλέψουμε τις εξελίξεις, να είμαστε σοβαροί, οργανωμένοι και να δράσουμε με μεθοδικότητα».

Η Μεσόγειος

Είναι δεδομένο άλλωστε, και ο ίδιος εστιάζει σε αυτό, ότι η Μεσόγειος προσφέρει ευρύτερα μεγάλες ευκαιρίες στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης, των βιοκαλλιεργειών, των οργανικών προϊόντων, της αιολικής ενέργειας. «Για παράδειγμα, τα ελληνικά νησιά έχουν τον αέρα και τον ήλιο. Απορώ γιατί τα εκεί πανεπιστήμια δεν έχουν αρχίσει να επενδύουν στην ενεργειακή αξιοποίησή τους. Θα μπορούσαν να προσφέρουν σημαντική ανάπτυξη και στον τόπο τους, αλλά και στη χώρα. Ευρύτερα, είναι υπόθεση της Μεσογείου όλα αυτά. Οι λαοί της πρέπει να τα υλοποιήσουν. Εάν ξεκινήσουμε σήμερα, σε μια δεκαετία η ανάπτυξή μας εκτιμώ ότι θα είναι υπερδιπλάσια» λέει. «Επιμένω ότι ο Νότος της Ευρώπης θα έχει μια νέα ευκαιρία, διότι αλλάζει εντελώς η γεωπολιτική της περιοχής μας» προσθέτει.

Βέβαια, ο σοβαρός στρατηγικός σχεδιασμός μιας χώρας απαιτεί ηγέτες με όραμα, δομές ικανές να υλοποιήσουν τον σχεδιασμό και πίστη σε στέρεες πολιτικές αξίες από τον λαό. «Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επαναληφθούν φαινόμενα όπως άνθρωποι που δεν μπορούσαν να διοικούν ένα περίπτερο, να έχουν βρεθεί να διοικούν υπουργεία και κράτη. Είναι η ώρα που πρέπει να κυβερνήσουν οι άριστοι», τονίζει.

«Για να πάει μπροστά ο τόπος μας, χρειάζονται οι κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις, με περισσή ευθυκρισία και ευμάθεια. Διότι οι παλιοί σε μία προσπάθεια υπαρξιακής δικαίωσης επιμένουν στα παλιά. Διότι κάθε τι νέο καταδεικνύει τη δική τους ανεπάρκεια και τα δικά τους αδιέξοδα».

Μεταρρυθμίσεις

Ο πρύτανης τονίζει εμφαντικά: «Ο Ελληνισμός για να πάει μπροστά πρέπει να ανακαλύψει τις έννοιες της λογοδοσίας, της αριστείας και να επενδύσει στη νέα γενιά. Είναι τα κλειδιά για την ανάπτυξη μιας χώρας. Θα βγούμε από την κρίση. Είμαστε μαθημένοι στα δύσκολα. Εάν σήμερα πραγματοποιήσουμε τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν, η μετά κρίσης εποχή θα μας βρει ένα εντελώς διαφορετικό έθνος και όλα αυτά που ζούμε σήμερα θα αποτελούν μια πικρή παρένθεση στη μακρόχρονη πορεία μας».

Ο ελλαδικός χώρος είναι το επίκεντρο των σκέψεών του, της έγνοιας του. Εχει, άλλωστε, βιώσει μια σκληρή προσφυγιά από το 1974. «Δεν είναι μόνο ότι χάνεις το σπίτι σου, χάνεις το σχολείο σου, τη γειτονιά σου, τους φίλους σου, τις εικόνες που είχες όταν έβγαινες στο παράθυρο. Η προσφυγιά διαγράφει ένα κομμάτι της ζωής σου. Αυτό είναι φοβερό. Ξέρετε, δεν έχω φωτογραφίες πριν από τα 16 μου. Ο εαυτός μου ξεκινά στα 16…», μου λέει.

«Παίρνοντας διδάγματα από το παρελθόν, οφείλουμε να δούμε την κρίση ως την απαρχή για ένα νέο ξεκίνημα. Ομως, πολλές φορές οι κρίσεις τελειώνουν με εθνικές τραγωδίες. Οφείλουμε, λοιπόν, να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, αλληλέγγυοι. Πρέπει να επιβεβαιώσουμε ότι η Δημοκρατία δεν είναι καθεστώς των μετρίων. Πρέπει να παραμείνουμε πιστοί στο δημοκρατικό πολίτευμα. Και ναι, προλαβαίνω την ερώτησή σας, εάν υπάρξει πιο μεγάλη κοινωνική αναταραχή και απελπισία, εάν δεν γυρίσουμε να δούμε με αγάπη τους νέους και όσους βάλλονται έντονα -θύματα μιας οικονομικής πολιτικής-, ναι, υπάρχει κίνδυνος για τη δημοκρατία, αλλά και για την εθνική μας ακεραιότητα».

Του Αποστολου Λακασα kathimerini.gr