Γιατί τα παιδιά έχουν ανάγκη από το μύθο του Αϊ-Βασίλη;
Πρέπει να τον απομυθοποιήσουμε;
Κάθε χρόνο τις άγιες μέρες τα Χριστούγεννα όλα τα παιδιά περιμένουν ανυπόμονα τον ερχομό του Αϊ-Βασίλη, του αγαπημένου τους ήρωα που έρχεται με το σάκο του γεμάτο δώρα και αφήσει το δικό τους κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Ποιος είναι πραγματικά στα μάτια των παιδιών…
Είναι αυτός που αναλαμβάνει να κάνει τα όνειρά τους πραγματικότητα. Είναι αυτός που ακούει τις ευχές και όλες τις επιθυμίες τους. Είναι ο πιο καλοσυνάτος Άγιος της γης! Ζει εδώ και εκατοντάδες χρόνια στον Βόρειο Πόλο, όπου έχει το μαγικό του εργαστήρι στο βουνό Korvatunturi. Το εργαστήριο του είναι μαγικό, γιατί μπορεί να ακούει με τη βοήθεια του ανέμου τις επιθυμίες των παιδιών από κάθε γωνιά της γης και γι αυτό αν το κοιτάξεις από μακριά μοιάζει με τεράστιο αυτί!
Ποιος είναι για εμάς τους ενήλικες…
Για εμάς τους… μεγάλους, ανάλογα με τη χώρα που ζούμε έχει και διαφορετική ονομασία! Έτσι στην Αγγλία είναι ο Father Christmas, στην Αμερική ο Santa Claus, στη Γαλλία ο Pere Noel, στην Ολλανδία ο Sinterklaas, στη Γερμανία ο Weinachsmamm, στην Ιταλία ο Babbo Natale, στη Σκανδιναβία o Julemand, στη Φιλανδία o Joulupukki, και στην Ελλάδα ο Άγιος Βασίλης.
Ο καλύτερος Άγιος του κόσμου!
Ο Άγιος Βασίλης είναι ο καλύτερος φίλος και φυσικά ο σύμμαχος των παιδιών. Είναι το σύμβολο της ελπίδας γι’ αυτά. Κάθε επιθυμία τους που δεν έγινε πραγματικότητα μέσα στη χρονιά που πέρασε μπορεί να πραγματοποιηθεί από εκείνον. «Δεν μου αγόρασε ο μπαμπάς και η μαμά αυτό που θέλω; Θα γράψω στον Άγιο Βασίλη, κι αυτός θα μου το φέρει», σκέφτεται το παιδί. Κι έτσι ο Άγιος Βασίλης είναι αυτός που το αγαπάει, δεν του χαλάει ποτέ χατίρι, του δίνει προστασία, ικανοποίηση και δώρα.
Ένας… μυστήριος Άγιος!
Όχι μόνο τα παιδιά αλλά ακόμα και εμείς, νιώθουμε έλξη για ότι περιέχει μυστήριο, κάτι που συμβαίνει και με τον Άγιο Βασίλη. Πώς τα καταφέρνει και ακούει όλα τα παιδιά, πώς δεν τον έχει δει ποτέ κανείς, γιατί δεν πάμε σπίτι του, πώς προλαβαίνει σε ένα μήνα και διαβάζει όλα τα γράμματα, γιατί έρχεται με πώς χωράει από το τζάκι αφού είναι τόσο χοντρός, πώς μπαίνει στο σπίτι μας, πώς προλαβαίνει να πάει όλα τα δώρα σε μια νύχτα; Σκέτη μαγεία και σασπένς, για το παιδικό μυαλό και φυσικά αφορμή για συζητήσεις, ανυπομονησία και συντήρηση του μύθου.
Η πιο ευχάριστη αναμονή…
Ίσως είναι η μοναδική φορά που η προσμονή και η ανυπομονησία ενός παιδιού είναι τόσο ευχάριστη! Τα ερωτήματα πολλά: «πήρε ο Αϊ-Βασίλης το γράμμα μου;», «θα μου φέρει δώρο;», «θα μου φέρει αυτό που του ζήτησα;» και δεν θα μάθει μέχρι την βραδιά της Παραμονής. Αυτό κρατάει το παιδί σε μια ευχάριστη και διασκεδαστική εγρήγορση, κάνοντάς το να περιμένει τόσο την έκπληξη όσο και την επιβράβευση! Αφού ο «μύθος» λέει πως για να έρθει το δώρο κατά τη διάρκεια του χρόνου, το παιδί κάνει ό,τι μπορεί για να γίνει καλύτερο ώστε τελικά ο αγαπημένος του άγιος να του φέρει το παιχνίδι που τόσο επιθυμεί. Η γνωστή φράση «αν είσαι καλό παιδί, ο Άγιος Βασίλης θα σου φέρει αυτό που ζήτησες» μπορεί να μας φαίνεται συνηθισμένη, αλλά για εκείνο είναι το κίνητρο για μια συνεχή προσπάθεια βελτίωσης, που έχει ως στόχο να καταφέρει τελικά να έχει την επιβράβευση.
Όταν το παιδί βλέπει τα πρώτα σημάδια της απομυθοποίησης…
Από πολύ νωρίς στο παιδικό μυαλό γεννιούνται ερωτήσεις και απορίες σχετικά με αυτό το καλοσυνάτο πρόσωπο. Έτσι, αργά ή γρήγορα το πιτσιρίκι σας πολύ πιθανό κάποια στιγμή να ζητήσει πληροφορίες και εξηγήσεις που ίσως σας φέρουν σε δύσκολη θέση. Παράλληλα, την ίδια στιγμή που η δασκάλα επιμένει να τραγουδά «Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία», η τηλεόραση τον δείχνει να ξεκινά από τη Φιλανδία και η γιαγιά βεβαιώνει ότι θα έρθει από την καμινάδα! Αν μάλιστα στο σπίτι δεν υπάρχει τζάκι, ενισχύεται η γενικότερη σύγχυση γύρω από την ύπαρξη και τις δραστηριότητες του αγαπημένου γέροντα. Σκέτη Βαβυλωνία, αλλά μην ξεχνάτε ότι για τα παιδιά πάνω απ’ όλα είναι ένα πρόσωπο που εκπροσωπεί το ρομαντισμό και την πίστη, ένα πρόσωπο που μοιράζει δώρα και ελπίδα.
Πότε ένα παιδί αρχίζει να καταλαβαίνει πιο πολλά από όσα λέει…
Γύρω στην ηλικία των επτά ετών, τα παιδιά αρχίζουν να έχουν τις πρώτες «υποψίες» για το ποιος φέρνει στην πραγματικότητα τα δώρα τους. η λογική του διακρίνει «κενά» που είναι αδύνατον να καλυφθούν, όταν μεγαλύτερα παιδιά τα κοροϊδεύουν επειδή ακόμα πιστεύουν ότι υπάρχει. Συνήθως αυτή η περίοδος της αμφιβολίας είναι συγκινητική και συνήθως συμπίπτει με την εποχή που πηγαίνουν για πρώτη φορά στο σχολείο.
Τι απαντάμε;
Η ανακάλυψη ότι ο Αϊ-Βασίλης δεν υπάρχει πολλές φόρες γεμίζει τα παιδιά με θλίψη, απογοήτευση και δυσπιστία. Η διαφοροποίηση της πραγματικότητας από το μύθο φέρνει το τέλος μιας μαγικής περιόδου όπου μέσα από το όνειρο και την επιθυμία το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό. Έρχεται λοιπόν η μοιραία ερώτηση «μαμά, υπάρχει ο Αϊ-Βασίλης;» δεν μπορούμε να απαντήσουμε απλά και μονολεκτικά. Σημασία έχει να μην γκρεμίζουμε εντελώς τον φανταστικό του κόσμο, που εμείς οι ίδιοι είχαμε φτιάξει και μέσα στον οποίο ζει η ελπίδα και η πίστη. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν το πώς θα αντιδράσουμε στη μεγάλη ερώτηση αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης. Κάθε παιδί, μέχρι κάποια συγκεκριμένη ηλικία και φάση της ανάπτυξής του, έχει ανάγκη την ύπαρξη της φαντασίας, την πίστη στους μύθους και στις παραδοσιακά σύμβολα. Αυτά είναι πολύ σημαντικά για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξή του και για την διατήρηση της μαγείας της ζωής. Στο βαθμό λοιπόν που ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει την ελπίδα,, την αγάπη και τη ζεστασιά, την ισότητα, τότε ναι είναι καλό, για όσο το έχουν ανάγκη και τους είναι χρήσιμο, να πιστεύουν στην ύπαρξή του.
Γενικά, δεν υπάρχει ένα γενικό «πρέπει» ή «δεν πρέπει». Ο κάθε γονιός γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα το παιδί του κι έτσι ο τρόπος που θα του μιλήσει θα πρέπει να είναι κατάλληλος με την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του.
Τελικά, ο Αϊ-Βασίλης υπάρχει;
Ποιος μπορεί να φανταστεί Χριστούγεννα χωρίς τη μαγεία τους, χωρίς το μαγικό αστέρι που φώτισε τον ουρανό, χωρίς την προσμονή του Άγιου Βασίλη; Ούτε καν εμείς… Ο Αϊ-Βασίλης ουσιαστικά είναι για τα παιδιά αλλά και για εμάς, το σύμβολο της αγάπης, της ελπίδας, της αγάπης. Είναι αυτός που μας προσέχει όλο το χρόνο, που δουλεύει για εμάς, που μας αγαπάει. Μπορεί να γίνει λοιπόν η αφορμή να ξεδιπλωθεί η φαντασία των παιδιών και στέλνοντάς του ένα γράμμα, ή απλά πιστεύοντας στην ύπαρξή του, να ονειρευτούν έναν κόσμο γεμάτο αγάπη, με ανθρώπους που ζουν ειρηνικά κι αγαπημένοι, χωρίς πόνο και δάκρυα. Να περιμένουν το καλύτερο να έρθει με τη βοήθεια ενός Αγίου που θα σταθεί στο πλευρό τους, ενός Αγίου όμως που δεν είναι μόνο γεμάτος αγάπη αλλά και δικαιοσύνη.
Γίνε κι εσύ Άγιος Βασίλης!
Αυτό που πρέπει ακόμα κι εμείς οι ίδιοι να θυμόμαστε, είναι πως το μήνυμα των Χριστουγέννων, δεν έχει να σχέση με τα δώρα τα πλούσια φαγητά και γλυκά, αλλά με την αγάπη και την προσφορά. Έτσι λοιπόν, μπορείτε να γίνετε Άγιος Βασίλης μαζί με το παιδί, μαζεύοντας τρόφιμα και ρούχα για ένα ίδρυμα που βρίσκεται στην περιοχή σας, να έρθετε κοντά στη θρησκεία αν θέλετε διαβάζοντας στα παιδιά την ιστορία του μικρού Χριστού, να περάσετε περισσότερο χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπάτε.
Πρακτικές συμβουλές:
- να μην χάσουμε την ψυχραιμία μας, να μην πληγώσουμε είμαστε απότομοι και κοροϊδευτικοί και πληγώσουμε τα συναισθήματα ή προσβάλουμε τη νοημοσύνη του παιδιού.
- να μην ξεχνάμε πως λέγοντας την απόλυτη αλήθεια σ’ ένα παιδί προσχολικής ηλικίας, υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουμε κακοί. Διότι από τη μια μπορεί να είμαστε ειλικρινείς, αλλά από την άλλη καταρρακώνουμε τη φαντασία και την ελπίδα του, και αυτό του στοιχίζει.
- τα παιδιά έχουν την ικανότητα να μας δείξουν με τον δικό τους τρόπο πότε «δεν πιστεύουν στο μύθο» πια. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε, ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη μέχρι κάποια συγκεκριμένη για το κάθε ένα αναπτυξιακή φάση, να πιστεύουν σε μύθους και θαύματα. Η δική μας ενθάρρυνση, παίζει σημαντικό ρόλο στην μελλοντική τους δυνατότητα και επιθυμία να ονειρεύονται και να στοχεύουν ψηλά, να αναπτύσσουν συνεχώς τη δημιουργικότητα και κυρίως τη φαντασία τους.
- ας περάσουμε το μήνυμα πως αυτό που έχει σημασία είναι ο ερχομός του Αγίου και όχι η αξία του δώρου. Καλό λοιπόν είναι να μην εστιάζουμ στο τι θα φέρει ο Άγιος, αλλά στο αν θα μας φέρει αγάπη με την παρουσία του.
- αν ζητήσει να γράψει γράμμα για τον Άγιο Βασίλη, δεν χρειάζεται να το αποθαρρύνουμε. Μπορεί να του γράψει τις επιθυμίες του, αλλά κι εμείς μπορούμε να το ενθαρρύνουμε να γράψει τα συναισθήματά του, έτσι ώστε να μην επικεντρωθεί μόνο στα υλικά αγαθά. Αυτός είναι και ένας τρόπος να έρθουμε πιο κοντά.
Αυτό που πρέπει να μάθουμε στα παιδιά, δεν είναι τόσο το αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης ή όχι, αλλά να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν από το μύθο του, πως το πιο σημαντικό είναι το συναίσθημα και όχι η ύλη.
Ποθητού Μαρία
Σύμβουλος Γονέων και Ανάπτυξης Παιδιού Μέλος Πανελληνίου Συνδέσμου Σχολών Γονεών
