Η Τσικνοπέμπτη, είναι ένα έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους αιώνες.
Ονομάζεται Τσικνοπέμπτη γιατί την ημέρα αυτή το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα ή τηγανισμένο, δυο τρόποι μαγειρέματος που βγάζουν έντονη τσίκνα. Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.
Κατά την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου, επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος όλη την εβδομάδα, ακόμα και την Τετάρτη και την Παρασκευή.
Οι διάφοροι τρόποι ετοιμασίας των πιάτων με κρέας είναι τόσο ποικίλοι όσο και οι τοπικές παραδόσεις. Μαζί με αυτά, υπάρχει και η παράδοση του μασκαρέματος. Αυτή προέρχεται από την ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος για να διώξουν τα κακά πνεύματα του χειμώνα και να εξασφαλίσουν μια επιτυχημένη ανοιξιάτικη σοδειά από την σπορά του φθινοπώρου.
Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις “τσίκνα” (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και “Πέμπτη”. Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.
Πήρε το όνομα Τσικνοπέμπτη από τις τσίκνες, μυρωδιές, που βγαίνουν από τα αναμμένα κάρβουνα όταν ψήνουν σουβλάκια, χαλλούμια, ρέγγες, λουκάνικα, λούντζες. Έτσι οι τσίκνες γεμίζουν την ατμόσφαιρα του χωριού ή της γειτονιάς. Και τούτο γίνεται εν όψει της Μεγάλης Σαρακοστής, όπου αρχίζει μεγάλη νηστεία για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού.
Οι τρεις εβδομάδες πριν την αρχή της Σαρακοστής ονομάζονται Προφωνή, Κρεατινή και της Τυροφάγου. Στο μέσο της Κρεατινής εβδομάδας βρίσκεται η Τσικνοπέμπτη, κατά την οποία παραδοσιακά καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος, κατά την προετοιμασία για τη νηστεία της Σαρακοστής.
Για την ορθόδοξη παράδοση, οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι σημαντικές, οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η καταλληλότερη μέρα για κραιπάλες.
Παρόμοιες γιορτές έχουν και άλλα χριστιανικά έθνη, όπως το Weiberfastnacht στη Γερμανία και τη Mardi Gras (“Λιπαρή Τρίτη”) στη Γαλλία που όμως αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η τελευταία γιορτάζεται και σε παλαιά γαλλόφωνες περιοχές, όπως στη Νέα Ορλεάνη.
Τα έθιμα της τσικνοπέμπτης
Από τα παλιά χρόνια οι διάφορες Καρναβαλίστικες εκδηλώσεις φτωχών και πλουσίων, άρχιζαν από την Τσικνοπέμπτη, δηλαδή την Πέμπτη ημέρα της εβδομάδος πριν από την Κυριακή της Απόκριας….
Κατά το έθιμο την Τσικνοπέμπτη συγγενικές ή και φιλικές, οικογένειες μαζεύονται σε ένα σπίτι και το ρίχνουν στο γλέντι, στο χορό και στο τραγούδι και στο τσούγκρισμα των ποτηριών με την ευχή υγεία και καλό Πάσχα να φτάσουμε. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής.
Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα. Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.
Είναι μία από τις καλύτερες και τις πιο αναμενόμενες μέρες των παιδιών!!! «Τι θα ντυθούμε φέτος;» «Ποιος θα φοράει την καλύτερη στολή;» «Πού θα πάμε να διασκεδάσουμε;» Είναι από τις ερωτήσεις που πραγματικά απασχολούν κυρίως τα παιδιά, αλλά και τους μεγάλους αυτές τις μέρες. Αλλά, αλήθεια τι είναι η Τσικνοπέμπτη; Νηστεύουμε; Τρώμε; Τι; Και γιατί ντυνόμαστε;
Για να δούμε όμως τι είναι η Τσικνοπέμπτη, πως τη γιορτάζουμε, εδώ αλλά και στην Ευρώπη.
Στις Σέρρες, ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες κι αφού ψήσουν το κρέας μετά πηδούν από πάνω τους. Στην Κομοτηνή, την Τσικνοπέμπτη, καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την Κυριακή της Απόκρεω. Στην Κέρκυρα, τελούνται τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια», ή «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια». Σύμφωνα με το έθιμο οι γυναίκες βγαίνουν στα παράθυρα των καντουνιών και κουτσομπολεύουν στην τοπική διάλεκτο. Στην Πελοπόννησο, σε όλη την περιφέρεια, σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες τα λουκάνικα και το παστό είναι μερικά από αυτά.
Συνεχίζοντας, βγαίνοντας προς τα έξω και πηγαίνοντας προς τη Γαλλία μαθαίνουμε για τη Mardi Gras=Λιπαρή Τρίτη, εννοώντας την τελευταία μέρα μετά από μια βδομάδα φαγητού και ποτού. Στην Αγγλία έχουμε τη Shrove Tuesday μια αντίστοιχη «γιορτή», στην Ιταλία τη Μartedì Grasso, στην Ισπανία τη Jueves Lardero και στη Γερμανία τη Schmotziger Donnerstag.
Όπως λοιπόν και να ονομάζεται, σε όποια χώρα κι αν βρισκόμαστε το μόνο σίγουρο είναι ότι σαν Έλληνες ξέρουμε πώς να περνάμε αυτή τη μέρα!
Καλές Αποκριές!
Καλή Τσικνοπέμπτη!
Καλή Σαρακοστή!
Συντάχθηκε απο τον/την Αντώνης Βλαχαντώνης
andronianoi.gr
