Με τον συντονισμό του Περιφερειάρχη και την παρουσία και συμμετοχή του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών, του Γενικού Γραμματέα Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της Γενικής Γραμματέως Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδας, του Προέδρου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων, Δημάρχων της Στερεάς Ελλάδας, Περιφερειακών Συμβούλων, καθώς και εκπροσώπων και στελεχών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου στη Λαμία μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για το κρίσιμο θέμα της διαφάνειας και της ανάδειξής της σε πυλώνα δημοκρατίας και δημόσιου βίου.
Κοινός τόπος των ομιλητών, κυρίως αυτών που εκπροσωπούν την Αυτοδιοίκηση, αποτέλεσε η άποψη πως το θεσμικό πλαίσιο χρειάζεται να εκσυγχρονιστεί, έτσι ώστε να εκλείψει η αδιαφάνεια και η διαφθορά. Ένα άλλο κοινά αποδεκτό συμπέρασμα, που προέκυψε από τις ομιλίες είναι πως η γιγάντωση της γραφειοκρατίας σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία αποτελούν τροχοπέδη για το έργο των Δήμων και των Περιφερειών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΕΑΡΧΟΥ ΠΕΡΓΑΝΤΑ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ)
Το θέμα της διαφάνειας είναι για δυο λόγους καίριο για κάθε δημοκρατική οργάνωση εξουσίας. Άρα και για την Αυτοδιοίκηση.
Ο ένας λόγος είναι ότι τα δημόσια πράγματα πρέπει να είναι προδήλως ορατά στον πολίτη , αφού αυτός είναι ο τελικός κριτής και εντολέας όλων. Συνεπώς η διαφάνεια είναι εννοιολογικό στοιχείο της δημοκρατίας.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ειδικά στην Ελλάδα το θέμα της διαφάνειας είναι εξαιρετικά σημαντικό. Κι αυτό γιατί έχουμε έλλειμμα διαφάνειας, που πρέπει να αντιμετωπίσουμε για να εμβαθύνουμε στη δημοκρατία.
Σ΄αυτή λοιπόν την – οικονομικά και πολιτικά – τεταμένη περίοδο που περνάμε – η ενδυνάμωση των θεσμών και η θωράκιση του τρόπου λειτουργίας τους πρέπει να αποτελούν πρωταρχική προτεραιότητα ΟΛΩΝ των φορέων του δημόσιου βίου.
Τονίζω το ΟΛΩΝ γιατί πρέπει να εστιάσουμε συνολικά και πολύπλευρα στο πρόβλημα για να καταφέρουμε να το αντιμετωπίσουμε από τη ρίζα του. Εκπροσωπώντας την Περιφέρεια, θεσμό της Αυτοδιοίκησης, θα τονίσω δυο βασικά σημεία :
Πρώτον
Η Αυτοδιοίκηση έχει ήδη αναδείξει τη διαφάνεια σε πρωταρχικό παράγοντα ανοιχτής, συμμετοχικής και δημοκρατικής λειτουργίας της. Με δημόσιο απολογισμό πεπραγμένων, με λογοδοσία, με ανοιχτές δημόσιες συνεδριάσεις των συλλογικών της οργάνων (Συμβούλια και Επιτροπές), με συζητήσεις και διαβούλευση. ‘Όλα προσβάσιμα σε κάθε πολίτη, όλα σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που η Πολιτεία και το Υπουργείο Εσωτερικών έχει θεσμοθετήσει.
Δεύτερον
Η Αυτοδιοίκηση αντιπροσωπεύει μόλις το 2% του κρατικού προϋπολογισμού και μηδενικό ποσοστό παραγωγής κανόνων δικαίου, αφού δεν νομοθετεί και συνεπώς δεν ευθύνεται για τους υπάρχοντες προβληματικούς θεσμούς και κατ΄επέκταση για τη διαφθορά. Εμείς δεν έχουμε ούτε ασυλία, ούτε ακαταδίωκτο, ούτε νόμο περί ευθύνης υπουργών.
Εμείς επιδιώκουμε τη διαφάνεια με τη δημοσιοποίηση και τον έλεγχο της κάθε πράξης μας. Ναι, αλλά με κάποια όρια για να είναι ο έλεγχος αυτός ουσιαστικός, γρήγορος, πλήρης και αποτελεσματικός. Να συνεισφέρει στη διαφάνεια και όχι στη γραφειοκρατία.
Γιατί η χώρα μας αυτή τη στιγμή έχει ένα χαοτικό και παράλληλα ελλειμματικό θεσμικό πλαίσιο, στο οποίο συνοπτικά εντοπίζονται τα εξής κυρίαρχα ζητήματα :
Ένα ζήτημα :
Η άμεση θεσμική ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής του Καλλικράτη με κεντρικό άξονα την επένδυση στην Περιφέρεια. Με κυρίαρχη αντίληψη πως η περιφερειακή πολιτική είναι η μόνη βιώσιμη εθνική αναπτυξιακή στρατηγική. Με λιγότερο κράτος, ουσιαστική αποκέντρωση και ισχυρή Αυτοδιοίκηση.
Δεύτερο ζήτημα :
Η καθιέρωση διαφάνειας και προβλεψιμότητας στα έσοδα των Περιφερειών από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Γνωρίζετε, κύριε Υπουργέ, κύριε Γενικέ, κι εμείς στην Αυτοδιοίκηση το βιώνουμε, τόσο τις συνεχείς περικοπές στους ΚΑΠ, με μονομερείς αποφάσεις, χωρίς τη συναίνεσή μας, όσο και το ότι είναι άγνωστο πότε θα πάρουμε τους ήδη περικομμένους πόρους.
Γνωρίζετε, κύριε Υπουργέ, κύριε Γενικέ, και εμείς στην Αυτοδιοίκηση το ζούμε, τον ασφυκτικό περιορισμό του ΠΔΕ και τον στραγγαλισμό των χρηματοροών που έχουμε ανάγκη για τη λειτουργία μας και τα έργα μας.
Εδώ λοιπόν – κι αυτό είναι κομβικό σημείο χρηστής διαχείρισης και διαφάνειας – είναι να υιοθετηθεί ένα σύστημα με νέο τρόπο υπολογισμού των ΚΑΠ, με έγκαιρη καταβολή τους και πάνω απ΄όλα τουλάχιστον σε τριετή βάση για να μπορούμε να εξασφαλίσουμε προγραμματισμό και ομαλή παραγωγή του έργου μας.
Παράλληλα – κι εδώ μιλάμε για πραγματική βάση διαφάνειας και δημοκρατίας – είναι η εφαρμογή του Συντάγματος. Είναι η πολιτική και νομοθετική διασφάλιση της Συνταγματικής επιταγής σύμφωνα με την οποία η μεταφορά αρμοδιοτήτων στην Αυτοδιοίκηση (Περιφέρειες και Δήμους) πρέπει να συνοδεύεται από τους αντίστοιχους πόρους. Κι εννοούμε πόρους μελετημένους, τεκμηριωμένους, κοστολογημένους, εννοούμε οικονομικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή.
Τρίτο ζήτημα
Η καθιέρωση διαφάνειας στην αποτελεσματικότητα διαχείρισης κονδυλίων και παραγωγής έργου. Συγκεκριμένα :
Εμείς εδώ στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, διαχειριζόμαστε το Περιφερειακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, από το οποίο ενδεικτικά κάνουμε υποδομές μεταφορών, υγείας, εκπαίδευσης, περιβάλλοντος, κάνουμε δράσεις για την ανεργία και την τόνωση της επιχειρηματικότητας, κάνουμε χρήσιμα και αναγκαία έργα για τον τόπο μας.
Αυτό το πρόγραμμα το έχουμε ενεργοποιήσει και αξιοποιήσει στο έπακρο με αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα που μεταφράζεται σε ποσοστό απορρόφησης 82,63 %, που είναι το υψηλότερο στην Ελλάδα.
Είναι ένα πρόγραμμα που όλοι γνωρίζουν την πορεία του, το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο, τα στοιχεία του.
Όμως, εμείς στην Περιφέρεια, δεν γνωρίζουμε τι γίνεται με τα προγράμματα των Υπουργείων. Ποια είναι τα έργα που κάνουν στη Στερεά Ελλάδα, ποια είναι η εξέλιξη, ποια είναι η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων.
Για παράδειγμα τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ΕΣΠΑ της ψηφιακής σύγκλισης και της διοικητικής μεταρρύθμισης είναι εκείνα που θα έπρεπε να συνεισφέρουν τα μέγιστα στον εκσυγχρονισμό της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, στη βελτίωση των λειτουργιών τους, στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Να συνεισφέρουν στη διαφάνεια και να υλοποιούνται με διαφάνεια και αποδοτικά.
Το αντίστοιχο βέβαια ισχύει και για τα υπόλοιπα προγράμματα που ο χειρισμός τους γίνεται κεντρικά και ο «λογαριασμός» τους δεν αποδίδεται στην Περιφέρεια, στην Αυτοδιοίκηση, στην κοινωνία.
Τέταρτο ζήτημα
Οι μεγαλύτερες υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει το κράτος στη διαφάνεια είναι η ενοποίηση / κωδικοποίηση της νομοθεσίας και η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Οι δαίδαλοι του θεσμικού πλαισίου και η γιγάντωση της γραφειοκρατίας είναι οι μεγαλύτεροι εκτροφείς της αδιαφάνειας, της διαφθοράς και της διαπλοκής. Είναι παράλληλα οι παράγοντες που βάζουν εμπόδια στην εύρυθμη λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών.
Θα μπορούσα εδώ να πω χίλια παραδείγματα. Θα μπορούσα να κάνω αναρίθμητες διαπιστώσεις. Τα ξέρουμε και τα ξέρετε.
Πιστεύω πως η ανάδειξη της διαφάνειας στη δημόσια ζωή της χώρας μας είναι κοινός τόπος για όλους μας.
Η Αυτοδιοίκηση για κάθε ευρώ που αγωνίζεται να παίρνει, πρέπει να παράγει πολλαπλάσια αξία, γιατί αυτό είναι η ανάγκη των πολιτών, αυτό απαιτούν τούτοι οι δύσκολοι καιροί.
Η Αυτοδιοίκηση είναι η εγγύτερη αρχή της κοινωνίας, είναι η έκφρασή της. Το να μην ακούει το κράτος τα προβλήματα, τις προτάσεις, τις διεκδικήσεις, τις ανάγκες της Αυτοδιοίκησης, είναι σαν να μην ακούει τη φωνή της κοινωνίας.
Σήμερα λοιπόν σ΄αυτή την εκδήλωση θέλω να δώσω τρία μηνύματα :
Πρώτο μήνυμα : Δώστε ρόλο, δώστε λόγο, δώστε προτεραιότητα στην Αυτοδιοίκηση. Να οικοδομήσουμε τη δυνατή και σύγχρονη Αυτοδιοίκηση που αξίζει στη χώρα και στους πολίτες.
Δεύτερο μήνυμα : Η διαφάνεια για την Αυτοδιοίκηση δεν είναι θεωρία. Είναι η πρακτική της καθημερινής λειτουργίας της. Είναι η ξεκάθαρη κι ολοφάνερη διαδικασία των οικονομικών και προγραμματικών της διαδικασιών.
Τρίτο μήνυμα : Το κράτος πρέπει να συντονίσει το βηματισμό του με τις εξελίξεις και την πραγματικότητα. Να ασκήσει επι της ουσίας τον επιτελικό του ρόλο για να γίνει ένα πραγματικό θεμέλιο άσκησης της δημοκρατίας, της αποκέντρωσης, του σύγχρονου και διαφανούς δημόσιου βίου στη χώρα μας.
Κλείνοντας, πιστεύω η συνάντηση αυτή να γίνει βήμα ουσιαστικού διαλόγου και να ανοίξει μια εποικοδομητική συνεργασία ανάμεσα στο κράτος και την αυτοδιοίκηση, για να πετύχουμε με διαφάνεια και συμμετοχή, περισσότερα και καλύτερα για τον τόπο μας και την κοινωνία.
